McGill Üniversitesi Dünya ve Gezegen Bilimleri Kısmında çalışan ve Science Advances bülteninde yayımlanan yeni makalenin eş muharriri olan Profesör Don Baker’a nazaran bu durum, antik devlere son darbeyi indiren şeyin yalnızca bir meteorit olduğuna yönelik klâsik anlatıya meydan okuyor.
Araştırma grubu, çalışma kapsamında Hindistan’ın batısında yer ve erimiş lavlarla oluşan devasa ve engebeli bir plato olan Dekkan Traplarının volkanik püskürmelerini incelemiş. Bir milyon kilometreküp kaya püskürten bu traplar, 65 milyon yıl kadar evvel global iklimin soğumasında değerli bir rol oynamış olabilir.
Araştırmacılar Dekkan Traplarındaki kayalara form vermekten, numuneleri İngiltere ve İsveç’te tahlil etmeye kadar dünya çapında birçok çalışma yürütmüş.
YENİ MEVSİM: “VOLKANİK IŞIKLAR”
Bilim insanları laboratuvarda, dinozorların yok olmasından 200.000 yıl evvel meydana gelen devasa volkanik patlamaların atmosfere ne kadar sülfür ve flor püskürtmüş olabileceğini kestirim etmişler.
Kayda bedel bulgulara ulaşan araştırmacılar, yayılan sülfürlerin dünya genelindeki sıcaklıkların düşmesini tetiklemiş olabileceğini keşfetmiş. Bu olgu volkanik kış halinde biliniyor.
“Araştırmamız, dinozorların yok oluşundan evvel onlarca yıl sürmüş olabilecek tekrarlı volkanik kışlarla birlikte, iklim şartlarının neredeyse kesin biçimde istikrarsız olduğunu gösteriyor” diyor Prof. Don Baker. “Söz konusu istikrarsızlık, ömrü bütün bitkiler ve hayvanlar için zorlaştırmış ve dinozorların yok oluş olayına taban hazırlamış olmalı. Bu sebeple çalışmamız, memelilerin yükselişine ve çeşidimizin evrimine yol açan bu kıymetli yok oluş olayının açıklanmasına yardımcı oluyor.”
YENİ YÖNTEM
Antik kaya örneklerinin içerisindeki ipuçlarını ortaya çıkarmak kolay olmamış. Aslında, bu volkanik tarihin şifresinin çözülmesine McGill Üniversitesinde geliştirilen yeni bir yol yardımcı olmuş.
Sülfür ve flor yayılımlarının varsayım edilmesini sağlayan (karmaşık bir kimya ve deney bileşiminden oluşan) bu metot, bir nevi makarna pişirmeye benziyor.
Baker şöyle açıklıyor: “Evde makarna yaptığınızı hayal edin. Suyu kaynatır, tuz ekler ve sonrasında makarnayı koyarsınız. Sudaki tuzun bir kısmı makarnaya geçer fakat fazla geçmez.”
Benzer formda, volkanik bir püskürmeden sonra birtakım elementler de soğuyan minerallerde hapsoluyor. Tıpkı makarnanın içindeki tuzu tahlil ederek makarnanın pişmesini sağlayan sudaki tuz yoğunluğunu hesaplayabildiğiniz üzere, yeni usul de bilim insanlarının kaya numunelerindeki sülfür ve floru ölçmesini sağlıyor. Bu bilgiyle bir arada bilim insanları, püskürmeler sırasında yayılan bu gazların ölçüsünü hesaplayabiliyor.
Araştırmaya İtalya, Norveç, İsveç, İngiltere, Birleşik Devletler ve Kanada’da çalışan bilim insanları katılmış.
Araştırmacıların bulguları, Dünya’nın antik sırlarını bir ortaya getirme istikametinde atılan bir adımı temsil ediyor ve değişen iklimimize karşı daha bilgi tabanlı bir yaklaşım sergilemenin yolunu açıyor.
Kaynak: McGill Üniversitesi. Çeviren: Ozan Zaloğlu.
